Do Thái giáo (Judaism) là một trong những tôn giáo độc thần lâu đời nhất trên thế giới, với nguồn gốc từ khu vực Trung Đông cách đây hơn 3.000 năm. Đây là tôn giáo của người Do Thái, gắn liền với lịch sử, văn hóa và bản sắc của họ.
1. Nguồn gốc của Do Thái giáo
- Tổ phụ Abraham:
- Do Thái giáo bắt nguồn từ tổ phụ Abraham, người được Yahweh (Thượng Đế) chọn để lập giao ước. Abraham hứa sẽ thờ phượng Yahweh, và đổi lại, dân tộc của ông sẽ được ban phước và có vùng đất hứa (Canaan, ngày nay là Israel/Palestine).
- Đây là nền tảng của niềm tin độc thần.
- Moses và luật pháp:
- Moses là một trong những nhân vật quan trọng nhất của Do Thái giáo. Ông được coi là người dẫn dắt dân Do Thái ra khỏi Ai Cập, giải thoát họ khỏi cảnh nô lệ (sự kiện Xuất Hành).
- Tại núi Sinai, Moses nhận được Mười Điều Răn và toàn bộ luật pháp Torah từ Yahweh. Đây là cơ sở cho giáo lý và thực hành của Do Thái giáo.
2. Lịch sử phát triển của Do Thái giáo
Thời kỳ Kinh Thánh (2000 TCN – 70 SCN):
- Thời các tổ phụ (Abraham, Isaac, Jacob):
- Abraham khởi đầu giao ước với Yahweh.
- Jacob (cháu của Abraham) được đổi tên thành Israel, và dân tộc Do Thái được gọi là con cháu của Israel.
- Thời kỳ Moses và Xuất Hành:
- Dân Do Thái được dẫn dắt ra khỏi Ai Cập, nhận luật pháp tại núi Sinai và định cư tại vùng đất hứa Canaan.
- Thời các vua (David, Solomon):
- Vua David thiết lập Jerusalem làm thủ đô tôn giáo và chính trị.
- Vua Solomon xây dựng Đền thờ Jerusalem, nơi thờ Yahweh.
- Thời kỳ lưu đày:
- Đền thờ đầu tiên bị phá hủy bởi người Babylon (năm 586 TCN), và người Do Thái bị lưu đày.
- Sau đó, họ trở về xây dựng lại Đền thờ thứ hai (năm 516 TCN).
- Sự phá hủy Đền thờ thứ hai (70 SCN):
- Đế chế La Mã phá hủy Đền thờ thứ hai, dẫn đến sự phân tán người Do Thái trên khắp thế giới (Diaspora).
Thời kỳ Trung Cổ (500 – 1500 SCN):
- Người Do Thái sống trong cộng đồng thiểu số ở châu Âu, Trung Đông, và Bắc Phi.
- Họ đối mặt với sự kỳ thị, bức hại, nhưng cũng đóng góp lớn cho văn hóa và tri thức.
Thời kỳ hiện đại (1500 – nay):
- Sự trỗi dậy của phong trào Zionism (thế kỷ 19) nhằm tái lập một quê hương cho người Do Thái ở Israel.
- Sự kiện Holocaust (1939–1945) dẫn đến cái chết của 6 triệu người Do Thái dưới chế độ Đức Quốc xã.
- Năm 1948, nhà nước Israel được thành lập, trở thành trung tâm của Do Thái giáo hiện đại.
3. Giáo lý và niềm tin chính
A. Niềm tin cơ bản:
- Độc thần:
- Yahweh là Thượng Đế duy nhất, toàn năng, toàn tri và không thể hình dung hay so sánh với bất kỳ ai.
- Giao ước:
- Dân Do Thái có một giao ước thiêng liêng với Yahweh, được thể hiện qua luật pháp Torah.
- Đấng Cứu Thế (Messiah):
- Người Do Thái chờ đợi một Đấng Cứu Thế sẽ đến để mang lại hòa bình và công lý cho thế giới.
B. Kinh sách thiêng liêng:
- Tanakh:
- Toàn bộ Kinh Thánh Do Thái, gồm Torah (Luật pháp), Nevi’im (Ngôn sứ), và Ketuvim (Văn chương).
- Talmud:
- Bộ sách giải thích và bình luận về Torah, hướng dẫn cách áp dụng luật pháp trong đời sống.
C. Các điều răn và thực hành:
- 613 điều răn (Mitzvot):
Bao gồm các luật về đạo đức, nghi lễ, và xã hội. - Sự thờ phượng:
- Được thực hiện tại hội đường (Synagogue).
- Các nghi lễ chính bao gồm cầu nguyện, học Kinh Thánh, và các ngày lễ lớn.
4. Các ngày lễ quan trọng
- Shabbat: Ngày nghỉ ngơi hàng tuần từ tối thứ Sáu đến tối thứ Bảy.
- Passover (Lễ Vượt Qua): Tưởng niệm sự giải thoát khỏi Ai Cập.
- Rosh Hashanah: Năm mới Do Thái.
- Yom Kippur (Ngày Chuộc Tội): Ngày sám hối và tha thứ tội lỗi.
- Hanukkah: Kỷ niệm việc tái hiến Đền thờ Jerusalem.
5. Phân nhánh trong Do Thái giáo
- Orthodox Judaism (Chính thống): Tuân thủ nghiêm ngặt các luật pháp và truyền thống.
- Conservative Judaism (Bảo thủ): Duy trì truyền thống nhưng cởi mở với sự thay đổi.
- Reform Judaism (Cải cách): Chấp nhận hiện đại hóa và thay đổi trong thực hành tôn giáo.
6. Tầm quan trọng của Do Thái giáo
- Là nền tảng cho cả Kitô giáo và Hồi giáo, hai tôn giáo lớn tiếp theo trong lịch sử.
- Góp phần lớn vào triết học, đạo đức, và luật pháp phương Tây.
- Là biểu tượng của sự kiên trì văn hóa và tôn giáo, dù trải qua nhiều thế kỷ bị lưu đày và bức hại.
Tóm lại:
Do Thái giáo không chỉ là một tôn giáo mà còn là một nền văn hóa và bản sắc dân tộc của người Do Thái. Nó nhấn mạnh mối quan hệ thiêng liêng giữa con người và Thượng Đế thông qua luật pháp, nghi lễ, và đời sống đạo đức, đồng thời để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử nhân loại.
