Hồi giáo hay còn gọi là đạo Hồi hay là đạo Islam (tiếng Ả Rập: الإسلام, chuyển tự al-ʾIslām) là một tôn giáo khởi nguồn từ Abraham, độc thần, dạy rằng chỉ có một Thiên Chúa (Allah) và Muhammad là sứ giả của Thiên Chúa. Đây là tôn giáo lớn thứ hai thế giới với hơn 2 tỷ người theo đạo Hồi, tương đương 25% dân số thế giới và họ thường được gọi là người Hồi giáo. Hồi giáo chiếm phần lớn dân số ở 50 quốc gia. Hồi giáo dạy rằng Thiên Chúa là lòng thương xót, Đấng Toàn năng và Duy nhất,[6] và Chúa đã hướng dẫn loài người qua các sứ giả, thánh thư được tiết lộ và các dấu hiệu tự nhiên. Kinh sách chính của Hồi giáo là Kinh Qur’an (Cô-ran), được người Hồi giáo xem là lời nguyên văn của Thiên Chúa, và các giáo lý và ví dụ quy phạm (được gọi là sunnah, bao gồm các ghi chép được gọi là hadith) của Muhammad (570 – 8 tháng 6 632).
Người Hồi giáo tin rằng Hồi giáo là phiên bản hoàn chỉnh và phổ quát của một đức tin nguyên thủy đã được tiết lộ nhiều lần trước đây thông qua các tiên tri bao gồm Adam, Abraham, Moses và Jesus. Người Hồi giáo coi Kinh Qur’an trong tiếng Ả Rập gốc của nó là sự mặc khải không thay đổi và cuối cùng của Thiên Chúa. Giống như các tôn giáo Abraham khác, Hồi giáo cũng dạy về một ngày phán xử cuối cùng với người tốt sẽ được lên thiên đường và người xấu sẽ bị trừng phạt tại địa ngục. Các khái niệm và thực hành tôn giáo bao gồm Năm trụ cột Hồi giáo, là những hành vi tôn giáo bắt buộc và tuân theo luật Hồi giáo (sharia), ảnh hưởng đến hầu hết mọi khía cạnh của cuộc sống và xã hội, từ ngân hàng và phúc lợi cho phụ nữ và môi trường. Các thành phố Mecca, Medina và Jerusalem là nơi có ba địa điểm linh thiêng nhất trong đạo Hồi.
Bên cạnh những câu chuyện mang tính thần học, Hồi giáo được lịch sử cho là có nguồn gốc từ đầu thế kỷ thứ 7 sau CN tại Mecca, và đến thế kỷ thứ 8 các vua Nhà Omeyyad kéo dài từ Iberia ở phía tây đến Sông Indus ở phía đông. Thời đại hoàng kim Hồi giáo đề cập đến thời kỳ truyền thống có niên đại từ thế kỷ thứ 8 đến thế kỷ 13, trong thời đại Abbasid Caliphate, khi phần lớn thế giới Hồi giáo trong lịch sử đang trải qua thời kỳ hưng thịnh về khoa học, kinh tế và văn hóa. Sự mở rộng của thế giới Hồi giáo liên quan đến nhiều caliphate khác nhau, như Đế chế Ottoman, thương nhân và việc chuyển đổi sang Hồi giáo bằng các hoạt động truyền giáo (dawah).
Hầu hết người Hồi giáo là thuộc một trong hai giáo phái; Sunni (85-90%) hoặc Shia (10-15%). Khoảng 13% người Hồi giáo sống ở Indonesia, quốc gia đa số Hồi giáo lớn nhất; 31% người Hồi giáo sống ở Nam Á, dân số Hồi giáo lớn nhất thế giới; 20% tại Trung Đông, Bắc Phi, nơi đây là tôn giáo thống trị; và 15% ở châu Phi cận Sahara. Các cộng đồng Hồi giáo có quy mô cũng được tìm thấy ở Châu Mỹ, Kavkaz, Trung Á, Trung Quốc, Châu Âu, Đông Nam Á lục địa, Philippines và Nga. Hồi giáo là tôn giáo lớn phát triển nhanh nhất trên thế giới.
Dưới đây là bảng so sánh giữa Đạo Hồi nguyên gốc và tình trạng hiện tại của các cộng đồng theo Đạo Hồi:
| Khía cạnh | Đạo Hồi nguyên gốc | Tình trạng hiện tại của các cộng đồng Hồi giáo |
|---|---|---|
| Giá trị cốt lõi | – Hòa bình, công bằng, từ bi. | – Một số cộng đồng bị ảnh hưởng bởi chủ nghĩa cực đoan và bạo lực. |
| Nguyên lý tín ngưỡng | – Ngũ Trụ: Shahada, Salah, Zakat, Sawm, Hajj. | – Vẫn thực hiện nhưng mức độ tuân thủ khác nhau giữa các khu vực. |
| Sự thống nhất trong giáo lý | – Giáo lý thống nhất với trọng tâm vào kinh Qur’an và Hadith. | – Chia rẽ giữa các nhánh Sunni, Shia và các trường phái tư tưởng khác. |
| Chính trị và tôn giáo | – Muhammad là nhà tiên tri kiêm lãnh đạo cộng đồng. | – Tôn giáo bị chính trị hóa, nhiều quốc gia lợi dụng Hồi giáo cho quyền lực. |
| Quan hệ với tôn giáo khác | – Khuyến khích đối thoại hòa bình và sự khoan dung. | – Một số khu vực xảy ra xung đột giữa Hồi giáo và các tôn giáo khác. |
| Vai trò của phụ nữ | – Được quyền sở hữu tài sản, học tập và tham gia xã hội. | – Một số cộng đồng hạn chế vai trò của phụ nữ dựa trên quan điểm bảo thủ. |
| Bản chất tôn giáo | – Không ép buộc, tôn trọng tự do tín ngưỡng. | – Một số nhóm cực đoan ép buộc cải đạo hoặc hành xử bạo lực. |
| Hệ thống xã hội | – Hướng đến cộng đồng gắn kết, giúp đỡ lẫn nhau. | – Bất bình đẳng kinh tế và phân hóa xã hội xuất hiện ở nhiều quốc gia. |
| Giáo dục | – Khuyến khích học tập và nghiên cứu khoa học. | – Một số khu vực bị lạm dụng giáo dục, truyền bá tư tưởng cực đoan. |
| Chủ nghĩa cực đoan | – Không có trong giáo lý. | – Xuất hiện ở một số khu vực, bị lợi dụng bởi các nhóm như ISIS, Al-Qaeda. |
| Ảnh hưởng của phương Tây | – Không có khái niệm về phương Tây trong thời kỳ nguyên thủy. | – Bị ảnh hưởng bởi thuộc địa, toàn cầu hóa, và xung đột chính trị với phương Tây. |
| Kinh tế | – Cộng đồng dựa trên phân phối công bằng (Zakat). | – Bất bình đẳng kinh tế nghiêm trọng trong nhiều quốc gia Hồi giáo. |
| Thánh chiến (Jihad) | – Là nỗ lực cá nhân hướng đến cải thiện bản thân và xã hội. | – Bị hiểu sai thành bạo lực bởi các nhóm cực đoan. |
Nhận xét:
- Đạo Hồi nguyên gốc tập trung vào các giá trị hòa bình, công bằng và phát triển cộng đồng.
- Tình trạng hiện tại phản ánh những biến đổi do chính trị hóa tôn giáo, bất ổn xã hội và sự can thiệp bên ngoài. Những yếu tố này khiến một số cộng đồng Hồi giáo trở nên cực đoan hoặc mất đi tính nguyên bản vốn có.
Để khắc phục, cần giáo dục đúng về giáo lý Đạo Hồi, khuyến khích đối thoại hòa bình và giảm thiểu bất công xã hội.
