Chương 16
HỌC QUÁN
學 館
NHÀ HỌC
(Tuvivietnam – siêu tầm)
學 得 明 師 可 繼 程 風 于 滿 座
師 非 良 館 難 期 賈 粟 之 盈 倉
故 欲 筆 耕
先 須 蓍 筮
Học đắc minh sư khả kế Trình phong vu mãn toạ
Sư phi lương quán nan kỳ cổ túc chi doanh sương
Cố dục bút canh
Tiên tu thi phệ
Học được thầy giỏi có thể nối được phong độ thầy Trình[1] được nhiều người theo học
Thầy không có chỗ dạy tốt khó có được lúa gạo đầy rương
Cho nên muốn dạy học
Trước tiên phải bói thi phệ[2]
1. 世 為 西 席 如 逢 父 母 必 明 經
Thế vi tây tịch, như phùng Phụ Mẫu tất minh kinh
Thế là thầy dạy[3], nếu gặp Phụ Mẫu tất thông suốt các kinh.
Phàm xem nơi dạy học, lấy hào Thế làm thầy. Nếu lâm Phụ Mẫu tất hiểu thông kinh sách.Thế ở ba cung Càn, Khôn, Li cũng thế. Thế lâm Quan Quỷ, hoặc ở bản cung Quan hào phục dưới Thế phần lớn thầy là Tú tài.
2. 應 乃 東 家 若 遇 官 爻 須 作 吏
Ứng nãi đông gia, nhược ngộ quan hao tu tác lại
Ứng là chủ nhân, nếu gặp hào Quan là có quan chức.
Ứng hào là chủ nhân khi xem về nơi dạy. Nếu Ứng lâm Quan tất nhà của quan lại, hay người đi làm việc.Có thêm Bạch Hổ tất là bệnh nhân. Nếu lâm Phụ Mẫu có Câu Trần là nhà người trồng trọt, có Chu Tước là người có học, gia Bạch Hổ là đồ tể, có Đằng Xà là nhà thợ thuyền. Ứng hào lâm Tử Tôn thuộc Kim tất chủ nhân là tăng đạo, lâm Tài ở âm cung âm hào mà trong quẻ không có Quan Quỷ tất phụ nữ làm chủ nhà. Nếu hào Ứng lâm Quan lại có Quí Nhân là nhà phú quí. Lâm Tài hoá Tài, hoá Tử là người buôn bán.
[1] Chỉ Trình Di và Trình Hạo hai danh Nho đời Tống, được nhiều người theo học
[2] Bói cỏ thi và bốc phệ
[3] Người xưa với thứ tự ngồi trên chiếu thì trong bên phải, bên phải là vị trí của thầy, của khách, tức ngồi ở tây mà mặt nhìn về đông. Tây tịch là chỉ thầy dạy học.
3. 臨 官 兮 少 壯 休 囚 必 貧 乏 之 家
墓 庫 兮 高 年 旺 相 則 富 豪 之 主
Lâm Quan hề thiếu tráng, hưu tù tất bần phạp chi gia
Mộ khố hề cao niên, vượng tướng tắc phú hào chi gia
Lâm Quan thì kém khoẻ, hưu tù tất là nhà nghèo nàn
Mộ khố tất cao tuổi, vượng tướng thì là nhà hào phú.
Ứng hào lâm ở hào vượng chủ nhân tất nhiên là người mạnh mẽ, nếu lâm Mộ khố là người già, lâm Tài Phúc tất nhà phú quí. Nếu luận về đức tính nên dùng Lục Thân và Lục Thú để suy đoán.
4. 值 土 火 空 無 父 母
逢 金 水 絕 少 兒 孫
Trị Thổ Hoả Không vô Phụ Mẫu
Phùng Kim Thuỷ Tuyệt thiểu nhi tôn
Ở Thổ Hoả mà lâm Không thì không có cha mẹ
Gặp Kim Thuỷ lâm Tuyệt thì ít con cháu.
Quẻ Khôn, Cấn thuộc Thổ, nếu là hào Hoả vượng lâm Không, động Không, xung Không chủ cha mẹ không trọn vẹn. Suy lâm Không thì không còn cha mẹ. Nếu được quẻ Càn Đoài thuộc Kim, không có hào Thuỷ, mà Thuỷ lại Tuỵệt ở Phi hào , hoặc Tuyệt ở Nhật thần tất chủ không có con cháu. Ngoài ra cứ phỏng như thế.
5. 不 拱 不 和 决 定 主 賓 不 協
相 生 相 合 必 然 情 意 相 投
Bất củng bất hoà quyết định chủ tân bất hiệp
Tương sinh tương hợp tất nhiên tình ý tương đầu
Không củng không hoà, chắc chủ khách không hợp sức
Tương sinh tương hợp tất nhiên tình ý hợp nhau.
Thế Ứng hình xung khắc hại về sau chủ khách bất hoà. Nếu được sinh hợp tỉ hoà thì tình thắm thiết. Sinh mà hoá khắc ban đầu hoà hợp sau lại bất hoà; xung mà hoá hợp ban đầu lạt lẽo mà sau thân thiết. Ứng sinh hợp với Tử Tôn thì thầy trò nhiều ân nghĩa, nếu xung khắc tất bất hoà.
6. 財 作 束 修 不 宜 化 弟
Tài tác thúc tu bất nghi hoá Đệ
Thê Tài là bổng lộc, không nên hoá Huynh Đệ.
Xem về nơi dạy lấy Thê Tài làm bổng lộc, chỉ sợ Huynh Đệ phát động, hoặc Tài hào hoá Huynh Đệ chỉ bổng lộc cho có danh thật ra không thực. Tài hào vô khí mà gặp Nhật thần, động hào sinh phò cung hợp bổng lộc tuy không nhiều mà các lễ tết trong bốn mùa đều chu toàn cho thầy.
7. 父 為 書 館 豈 可 逢 空
Phụ vi thư quán khởi khả phùng Không
(Phụ là thư quán, há lâm Không.
Xem nơi dạy học lấy hào Phụ Mẫu làm thư quán , vượng tướng tất có thư quán tốt. Quẻ không có Phụ Mẫu, hoăc Phụ Mẫu lâm Không, tất không có thư quán, nên việc dạy cũng khó thành.
8. 鬼 動 合 身 須 得 貴 人 推 荐
Quỷ động hợp Thân tu đắc quí nhân suy tiến
Quỷ động hợp Thân, nên được quí nhân tiến cử.
Quan Quỷ phát động tất có trở ngại, nếu sinh hợp với Thế Thân tất có quí nhân tiến cử mới thành.
9. 兄 興 臨 應 决 多 同 類 侵 謀
Huynh hưng lâm Ứng quyết đa đồng loại xâm mưu
Huynh động lâm Ứng, chắc chắn người cùng nghề mưu phá.
Phàm Ứng trì Huynh Đệ tất có người cùng nghề dạy tranh đoạt nơi dạy, Huynh lâm Quái thân cũng vậy. Nếu tại gian hào động xung khắc Thế hào chủ có người nói ra vào để phá.
10. 官 如 藏 伏 應 無 督 集 之 人
Quan như tàng phục ứng vô đốc tập chi nhân
Quan Quỷ nếu phục thì ứng vào việc không có người đốc suất.
Quan Quỷ sinh phò Phụ Mẫu. Cho nên xem về nơi dạy lấy hào này làm người kiểm soát con em. Nếu Quan Quỷ không xuất hiện, hoặc hiện mà lâm Không, chủ không có người tụ tập học sinh để thành lớp học.
11. 應 若 空 亡 未 有 招 賢 之 主
Ứng nhược Không vong vị hữu chiêu hiền chi chủ
Ứng nếu lâm Không, chủ chưa có người thỉnh thầy.
Ứng hào lâm Không tất không có người mời thầy. Nếu hào Phụ không xuất hiện hoặc lâm Không tất khó thành việc dạy. Ứng hào động Không, hoá Không tất chủ không thật, chỉ mang danh hờ.
12. 動 象 臨 財 難 稱 意
Động tượng lâm Tài nan xứng ý
Tài động trong quẻ khó vừa lòng.
Hào Văn Thư là Dụng thần lúc xem về học quán. Nếu hào Tài động tất khắc Phụ, nếu việc chưa thành thì khó thành, mà đã thành rồi thì không được vừa ý.
13. 空 爻 持 世 豈 如 心
Không hào trì Thế khởi như tâm
Không vong tại Thế há vừa lòng sao?
Hào Phụ Mẫu trong quẻ xuất hiện sinh hợp với Ứng mà Thế lâm Không, việc mở lớp dạy không thành.
14. 身 位 受 傷 雖 成 不 利
Thân vị thụ thương tuy thành bất lợi
Hào Thân bị thương, dù thành cũng không lợi.
Thế Thân bị Nhật thần, Nguyệt kiến, động hào hình khắc, việc tuy thành nhưng về sau có tật bệnh hoặc quan phi.[1]
[1] tức tai vạ dính líu đến chính quyền.
