Hầu hết người Hồi giáo là thuộc một trong hai giáo phái; Sunni (85-90%) hoặc Shia (10-15%). Khoảng 13% người Hồi giáo sống ở Indonesia, quốc gia đa số Hồi giáo lớn nhất; 31% người Hồi giáo sống ở Nam Á, dân số Hồi giáo lớn nhất thế giới; 20% tại Trung Đông, Bắc Phi, nơi đây là tôn giáo thống trị; và 15% ở châu Phi cận Sahara. Các cộng đồng Hồi giáo có quy mô cũng được tìm thấy ở Châu Mỹ, Kavkaz, Trung Á, Trung Quốc, Châu Âu, Đông Nam Á lục địa, Philippines và Nga. Hồi giáo là tôn giáo lớn phát triển nhanh nhất trên thế giới.
Thông tin cơ bản về 2 dòng hồi giáo
Hồi giáo Sunni
Hồi giáo Sunni chiếm 75%–90% số người theo Đạo Hồi. Dòng Sunni cũng có tên Ahl as-Sunnah nghĩa là “người truyền thống [của Muhammad]”.
Người theo Sunni tin rằng bốn Khalip đầu tiên là những người thừa kế hợp pháp của Muhammad; vì Chúa không chỉ định bất kỳ lãnh đạo đặc biệt nào để kế thừa ông và những người này được bầu ra. Người theo Sunni tin rằng bất cứ ai là người công chính và chỉ có thể là một khalip nhưng họ phải hành động theo kinh Qur’an và Hadith (tuyển tập lời dạy của Muhammad).
Sunni theo Quran, sau đó là Hadith. Sau đó, các vấn đề pháp lý không được tìm thấy trong Kinh Qur’an hoặc Hadith, họ theo bốn madh’habs (trường phái tư tưởng): Hanafi, Hanbali, Maliki và Shafi’i, được thành lập xung quanh những lời dạy tương ứng của Abū Hanifa, Ahmad bin Hanbal, Malik ibn Anas và al-Shafi’i.
Tất cả bốn chấp nhận tính hợp pháp của nhau và Đạo Hồi có thể chọn bất kỳ một để theo.[53] Salafi (hay Ahl al-Hadith (tiếng Ả Rập: أهل الحديث; Phái Ḥadīth), hoặc từ miệt thị Wahhabi theo cách gọi của đối thủ họ) là một phong trào Hồi Giáo cực kỳ đề cao sự “chính thống” đã đưa lớp người Hồi Giáo đầu tiên là một hình mẫu điển hình.
Hồi giáo Shia
Shi’a chiếm 10–20% số người theo đạo Hồi và là nhánh lớn thứ 2.
Trong khi Sunni tin rằng Muhammad không chỉ định một người kế nhiệm và do đó kế nhiệm ông sẽ được chọn bởi cộng đồng thì Shia tin rằng trong lần hành hương cuối cùng của Muhammad đến Mecca, ông đã chỉ định con nuôi của ông là Ali ibn Abi Talib, làm người kế vị trong Hadith of the pond of Khumm. Và thế là họ tin rằng Ali ibn Abi Talib là Imam (lãnh đạo) đầu tiên, và bác bỏ tính hợp pháp của các khalip Hồi giáo trước Abu Bakr, Uthman ibn al-Affan và Umar ibn al-Khattab.
Hồi giáo Shia có nhiều nhánh, nhánh lớn nhất là Twelvers phát triển phần lớn ở Iran, Iraq, Azerbaijan, Bahrain, Ấn Độ, Pakistan và Liban. Tiếp theo là Zaidis và Ismaili. Sau cái chết của Imam Jafar al-Sadiq (cháu lớn của Abu Bakr và Ali ibn Abi Talib) được xem là lãnh tụ thứ sáu của người Shia, Ismailis bắt đầu theo con trai ông Isma’il ibn Jafar và Twelver Shia’s (Ithna Asheri) bắt đầu theo con trai khác của ông Musa al-Kazim làm Imam thứ 7. Zaydis theo Zayd ibn Ali, chú của lãnh tụ Jafar al-Sadiq, là lãnh tụ thứ 5.
Các nhóm khác nhỏ hơn gồm Bohra và Druze, cũng như Alawites và Alevi.
Sufi giáo
Sufi giáo là một nhánh Hồi giáo thiên về chiều hướng thần bí, nội tâm của Islam nhằm mục đích đạt được sự hoàn thiện về đạo đức,sự hành đạo và đức tin (al-ihsan) và gần gũi với Đấng Tối cao Allah. Do đặc tính linh hoạt và nghiên về chiều hướng thần bí nên Sufism là nhánh Hồi giáo tiên phong mở đường trong công cuộc truyền bá Islam
Dưới đây là bảng so sánh giữa hai nhánh chính của Hồi giáo: Sunni và Shia.
| Khía cạnh | Sunni | Shia |
|---|---|---|
| Tên gọi | Sunni (xuất phát từ “Ahl al-Sunnah”, nghĩa là “Những người theo truyền thống”). | Shia (xuất phát từ “Shiat Ali”, nghĩa là “Những người theo Ali”). |
| Tỷ lệ tín đồ | Chiếm khoảng 85-90% tổng số tín đồ Hồi giáo trên toàn thế giới. | Chiếm khoảng 10-15% tổng số tín đồ Hồi giáo. |
| Quan niệm về lãnh đạo sau Muhammad | Tin rằng cộng đồng Hồi giáo nên chọn nhà lãnh đạo (Caliph) thông qua bầu cử hoặc đồng thuận. Caliph đầu tiên là Abu Bakr, bạn thân của Muhammad. | Tin rằng quyền lãnh đạo thuộc về dòng dõi của Ali, con rể của Muhammad, người kế vị chính đáng. |
| Lãnh đạo tôn giáo | Các lãnh đạo tôn giáo được gọi là Imam, nhưng không có quyền lực thần thánh. | Imam được xem là người lãnh đạo tâm linh và chính trị, có vai trò thiêng liêng và không thể sai lầm. |
| Vị trí của Ali | Ali được tôn trọng như một trong bốn Caliph chính thống. | Ali được coi là người kế vị đầu tiên và hợp pháp của Muhammad. |
| Tín ngưỡng về Imam | Không có khái niệm thần thánh hóa các Imam. | Các Imam được coi là không thể sai lầm, có quyền dẫn dắt và giải thích giáo lý Hồi giáo. |
| Cách thực hành tôn giáo | Tập trung vào việc thực hành và tuân thủ các nguyên tắc trong Qur’an và Hadith (truyền thống của Muhammad). | Ngoài Qur’an và Hadith, Shia có thêm các giáo lý và tập quán riêng từ các Imam. |
| Ngày lễ chính | – Lễ Eid al-Fitr (kết thúc Ramadan). | – Lễ Eid al-Fitr (kết thúc Ramadan). |
| – Lễ Eid al-Adha (Hy sinh của Abraham). | – Lễ Ashura (tưởng niệm cái chết của Imam Hussein, cháu trai của Muhammad). | |
| Khu vực phân bố chính | Trung Đông, Bắc Phi, Nam Á, Đông Nam Á (như Thổ Nhĩ Kỳ, Ả Rập Saudi, Ai Cập, Pakistan, Indonesia). | Iran, Iraq, Bahrain, Azerbaijan, và các cộng đồng nhỏ tại Syria, Lebanon, Yemen. |
| Quan điểm chính trị | Không chính trị hóa tôn giáo, tập trung vào việc sống theo giáo lý. | Thường kết hợp tôn giáo với chính trị, đặc biệt tại Iran và Iraq. |
| Cách nhìn về thánh chiến (Jihad) | Tập trung vào Jihad nội tâm (chiến đấu với bản thân) và bảo vệ cộng đồng khi bị đe dọa. | Thêm khía cạnh bảo vệ Imam và cộng đồng Shia trong các cuộc xung đột lịch sử. |
| Tầm nhìn về Ngày Phán Xét | Tất cả các tín đồ sẽ được phán xét bởi Allah dựa trên hành động của họ. | Các Imam đóng vai trò làm trung gian trong việc phán xét linh hồn. |
Nhận xét:
- Điểm tương đồng:
Cả Sunni và Shia đều tôn thờ Allah, chấp nhận Muhammad là nhà tiên tri cuối cùng, và thực hành các nguyên lý cốt lõi của Đạo Hồi như cầu nguyện, nhịn ăn Ramadan, và làm từ thiện. - Điểm khác biệt:
Sự khác biệt chính nằm ở quan niệm về lãnh đạo, cách hiểu giáo lý, và các tập quán thực hành tôn giáo. Điều này bắt nguồn từ những tranh chấp chính trị và lịch sử sau khi Muhammad qua đời. - Tác động hiện tại:
Sự khác biệt giữa hai nhánh đã dẫn đến các cuộc xung đột chính trị và xã hội trong nhiều thế kỷ, đặc biệt ở các khu vực như Iraq, Syria, và Yemen.
