Giáp: có cuối ắt có đầu

乾元用九，乃見 天 則, 天下治也 。

Kiền nguyên dụng cửu, nãi kiến thiên-tắc, thiên-hạ trị dã.

Trong Đạo Càn Khôn mà biết dùng hào dương, thì thấy được phép tắc của trời, thời bình trị được thiên hạ.

Dịch viết: “Trời 1 đất 2, trời 3 đất 4, trời 5 đất 6, trời 7 đất 8, trời 9 đất 10”

Tiêu Lâm trực nhật – Tiêu Diên Thọ nói: “Giáp 1 Ất 2, Giáp 3 Đinh 4, Giáp 5 Kỷ 6, Giáp 7 Tân 8, Giáp 9 Quý 10”.

Họ Tiêu lại nói: “Ất 1 Giáp 2, Ất 3 Bính 4, Ất 5 Mậu 6, Ất 7 Canh 8, Ất 9 Nhâm 10”

Dịch – quẻ Lâm – Lời quẻ nói: “Chí vu bát nguyệt hữu hung”.

Ngài Tiêu Diên Thọ bảo rằng: từ cung Hợi – Tý – Sửu – Dần, quái Khôn đi ra mà làm chủ bên ngoài. Từ cung Tị – Ngọ – Mùi – Thân, thì quái Càn làm chủ bên ngoài. Cung Mão – Tuất hai quái Chấn – Cấn làm chủ bên ngoài. Cung Thìn – Dậu thì quái Đoài làm chủ cung Thìn ở bên ngoài – quái Tốn làm chủ cung Dậu ở bên ngoài.

Cha thì làm chủ 4 cung bên ngoài, Mẹ cũng làm chủ 4 cung bên ngoài, con cả và con út, mỗi đứa đều được làm chủ một cung, vậy còn hai con Khảm Ly thì giao cho chúng làm chủ cung nào đây ? Nay Dịch lại viết: “chí vu bát nguyệt hữu hung” là nghĩa làm sao ?

Hào Sơ quẻ Càn thì “tiềm” thì “ẩn”, hào Tứ quẻ Khôn thì “thắt” thì “khóa”. Học trò Kinh Phòng hỏi thầy Tiêu Diên Thọ: “Vây thì Lục hư theo với Lục Giáp như thế nào ?”

Thầy Tiêu Diên Thọ giảng rằng: “Lấy Sơ – Tứ định lệ cho Lục tử mà ứng Lục hư. Theo đó thì Giáp Tý – Giáp Ngọ phối Sơ – Tứ hai quẻ Chấn – Tốn, Giáp Thìn – Giáp Tuất phối Sơ – Tứ hai quẻ Khảm – Ly. Giáp Thân – Giáp Dần phối Sơ – Tứ hai quẻ Cấn – Đoài”.

Kinh Phòng sáng ý về lời giảng của Thầy, quẻ Càn làm chủ 4 cung ở ngoài, tới cung Ngọ thì phối với quẻ Tốn bên trong mà được quẻ Thiên Phong Cấu. Dịch lại nói: “Chí vu bát nguyệt hữu hung”, có nghĩa rằng, từ cung Ngọ khởi can Giáp, tới cung Sửu là cung thứ 8, thì ứng với can Tân, theo Đất mà phối được Tân Sửu. Cho nên, Kinh thị dịch truyện – Kinh Phòng nói: “Sửu Ngọ hại, Tân phối Tốn cung”. 

Kinh Phòng tự vấn rằng: “Chí của ta mà không theo, thì điềm hung họa như Dịch nói, liệu rằng 8 tháng nữa vẫn đến chăng ?”

Nay ta theo để khảo tập vậy.

(Dẫn theo trang khaotapdich.blogspot.com)